Πώς η κλιματική αλλαγή απειλεί μια αγαπημένη καθημερινή μας συνήθεια

Για πολλούς ο καφές είναι συνώνυμος του πρωινού ξυπνήματος. Όμως, το μέλλον της αγαπημένης μας συνήθειας φαίνεται να απειλείται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Τα τελευταία χρόνια οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έχουν γίνει αισθητές σε πολλές από τις χώρες όπου καλλιεργείται το φυτό του καφέ. Η ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας και η ξηρασία στην Αιθιοπία και την Κεντρική Αμερική, καθώς και οι έντονες βροχοπτώσεις στην Βραζιλία και την Κολομβία πλήττουν την καλλιέργεια του καφέ. Στην Αιθιοπία μάλιστα, σύμφωνα με εκτιμήσεις, μέχρι το τέλος του αιώνα, ίσως χαθεί το 39% έως 59% των εκτάσεων καλλιέργειας καφέ της ποικιλίας Arabica στη χώρα.

Η κλιματική αλλαγή απειλεί τον καφέ!

Το φυτό του καφέ είναι πολύ ευάλωτο στις μεταβολές του καιρού. Θα ανεχθεί ακραίες καταστάσεις, όμως η απόδοσή του θα επηρεαστεί κατά πολύ.
Η αύξηση της θερμοκρασίας στην Αιθιοπία και την Κεντρική Αμερική σταδιακά επιταχύνει την διαδικασία ωρίμανσης του φυτού με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η ποιότητα του. Όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία, αυξάνεται η εμφάνιση ανωμαλιών και όταν αυτή ξεπεράσει τους 33^o C οι ρίζες που τρέφουν το φυτό αρχίζουν να νεκρώνουν. Σε άλλες περιοχές όπως η Κολομβία και η Βραζιλία, οι βροχοπτώσεις ρίχνουν τους καρπούς από το δέντρο πριν αυτοί ωριμάσουν, με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής.

Με την κατανάλωση του καφέ να αυξάνεται συνεχώς, σε μερικά χρόνια η παραγωγή δεν θα επαρκεί για να καλύψει τη ζήτηση.

Αυτή η πρόβλεψη είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, όχι μόνο για τους εκατομμύρια καταναλωτές ανά τον κόσμο, αλλά και για τους ίδιους τους καλλιεργητές καφέ, η διαβίωση των οποίων εξαρτάται από την παραγωγή και την εξαγωγή του. Ερευνητές και παραγωγοί έχουν ήδη ξεκινήσει προσπάθειες ώστε να γίνουν οι κατάλληλες προσαρμογές για να αντέξει το δημοφιλές φυτό τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Μερικοί από τους τρόπους αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής είναι η μετακίνηση των φυτειών καφέ από τις περιοχές που έχουν ήδη υποστεί ζημιές, σε νέες πιο κατάλληλες και η δημιουργία υβριδίων καφέ με την πρόσμιξη ποικιλιών, ώστε το φυτό του καφέ να γίνει πιο ανθεκτικό στις ραγδαίες κλιματικές μεταβολές.

Με τη μετανάστευση ποικιλιών καφέ, γνωστή και ως coffee evolution, ποικιλίες με επιθυμητά χαρακτηριστικά μεταφυτεύονται σε τελείως διαφορετικές περιοχές με πιο ευνοϊκές συνθήκες καλλιέργειας. Μία τέτοια μετακίνηση δεν είναι τόσο εύκολη, καθώς απαιτείται σημαντικός αριθμός πόρων.

Οι Παραγωγοί Καφέ σε Χώρες όπως η Αιθιοπία

Δυστυχώς, οι περισσότεροι καλλιεργητές καφέ σε χώρες όπως η Αιθιοπία, που έχουν πληγεί σημαντικά, είναι μικρο-παραγωγοί και δεν έχουν τα μέσα, τα χρήματα και τις δυνατότητες να μεταφέρουν τις φυτείες τους αλλού. Ως αποτέλεσμα, οι αγρότες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις κρατικές πρωτοβουλίες, αλλά και από ιδιωτικές, πολυεθνικές επιχειρήσεις που επιχορηγούν τα ερευνητικά κέντρα και τις προσπάθειες τους. Είναι κατανοητό πλέον πως η μετεγκατάσταση των καλλιεργειών, σε συνδυασμό με την προστασία των δασών και την αναδάσωση, μπορούν να προστατεύσουν και να αυξήσουν σημαντικά τις περιοχές που είναι κατάλληλες για την καλλιέργεια του καφέ.

Στο μέλλον φαίνεται πως και η τεχνολογία μπορεί να παίξει δραστικό ρόλο στη διασφάλιση της παραγωγής καφέ. Ήδη από το 2014 αποκωδικοποιήθηκε πλήρως το DNA του καφέ Arabica, διευκολύνοντας έτσι την επιλογή φυτών με πιο κατάλληλα χαρακτηριστικά, ικανών να αντιμετωπίσουν τις ανοδικές θερμοκρασίες. Έτσι, στόχος είναι ο καφές που θα φτάνει στο φλυτζάνι μας να διατηρεί την ίδια μοναδική ποιότητα, ενώ παράλληλα θα έχει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις αλλαγές της θερμοκρασίας.

Στην πράξη, από τις νέες αυτές διασταυρώσεις καφέ, οι καλύτερες καλλιέργειες που θα επιλεχθούν υπολογίζεται ότι θα είναι εμπορικά διαθεσιμες από το 2023 και μετά. Επομένως, πρέπει να περιμένουμε για να κρίνουμε την επιτυχία των ενεργειών αυτών σε περιβαλλοντολογικό επίπεδο, αλλά και για να δοκιμάσουμε το γευστικό αποτέλεσμα.