Το ταξίδι του καφέ: Από την παραγωγή καφέ… στο φλιτζάνι σου!

Κάθε πρωί ξεκινάς την μέρα σου με μια γουλιά φρέσκου, αρωματικού και πλούσιου σε γεύση και υφή καφέ! Έχεις αναρωτηθεί όμως τι έχει προηγηθεί στην παραγωγή καφέ και επεξεργασία του φυτού του καφέ πριν καταλήξει στο φλιτζάνι σου;

Ο καφές που απολαμβάνεις καθημερινά ξεκινάει το ταξίδι του ως άνθος. Ο κόκκινος καρπός που αναπτύσσεται στα δέντρα του καφέ, λεγόμενος και «κεράσι του καφέ» λόγω της μορφολογίας του, περιέχει δύο κόκκους, οι οποίοι μετά από πολλά βήματα θα μας δώσουν τελικά το έντονο άρωμα και τη χαρακτηριστική γεύση του καφέ που γνωρίζεις και αγαπάς.
Ας δούμε πιο αναλυτικά τα διάφορα στάδια της “ζωής” του καφέ από το δέντρο στην κατανάλωση.

Το καφεόδεντρο

Η καλλιέργεια των δέντρων του καφέ ξεκινάει με φύτευση σπόρων ή κλαδιών σε παρτέρια με αρκετή σκίαση. Στο πρώτο στάδιο της ζωής του, το φυτό του καφέ χρειάζεται συχνό πότισμα και προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία. Όταν τα δέντρα είναι αρκετά ώριμα, μεταφυτεύονται μόνιμα. Αυτή η διαδικασία γίνεται συνήθως κατά τους βροχερούς μήνες, ώστε χάρη στην υγρασία του εδάφους οι ρίζες των δέντρων να αναπτύσσονται σταθερά, κάτι το οποίο βοηθάει στη παραγωγή καφέ.

Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενο άρθρο, το φυσικό περιβάλλον στο οποίο θα φυτευτούν τα δέντρα θα καθορίσει σημαντικά το τελικό αποτέλεσμα. Το έδαφος, το υψόμετρο, η συχνότητα των βροχοπτώσεων, η θερμοκρασία και ο ήλιος συμβάλλουν στην ποιότητα του εκάστοτε καρπού.

Η συγκομιδή

Μετά από 3-4 χρόνια, ανάλογα με την ποικιλία, θα εμφανιστούν στα δέντρα τα πρώτα κεράσια του καφέ. Όταν οι καρποί ωριμάσουν θα είναι έτοιμοι για το επόμενο στάδιο παραγωγής καφέ η συγκομιδή τους πραγματοποιείται τις περισσότερες φορές χειρωνακτικά ή μηχανικά όπως π.χ. στη Βραζιλία, όπου ο τεράστιος όγκος παραγωγής καθιστά αναγκαία τη μηχανοποίηση της διαδικασίας.

Η διαδικασία συλλογής του καρπού γίνεται με δύο τρόπους: είτε με ολική απογύμνωση του δέντρου είτε με επιλεκτική συλλογή  μόνο των ώριμων καρπών. Η πρώτη είναι σαφώς ταχύτερη μέθοδος, ωστόσο επιφέρει επιμέρους ή ακόμη και ολική καταστροφή του φυτού. Αντίθετα, η δεύτερη μέθοδος, αν και απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο προστατεύει τα φυτά και προσφέρει ομοιογενή συλλογή καρπών. Και αυτή η μέθοδος, όμως, έχει τα μειονεκτήματά της, καθώς απαιτεί δύσκολη χειρωνακτική εργασία. Συγκεκριμένα, οι εργάτες πρέπει να ελέγχουν και να μαζεύουν τους ώριμους καρπούς των δέντρων κάθε 8-10 μέρες, καθιστώντας τη διαδικασία ακριβότερη. Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιείται μόνο για τη συγκομιδή των πιο εκλεκτών ποικιλιών Arabica.

Επεξεργασία των καρπών καφέ

Η επεξεργασία των καρπών ξεκινάει όσο το δυνατόν πιο σύντομα μετά τη συγκομιδή τους. Ανάλογα με την τοποθεσία και τους διαθέσιμους πόρους, το πρώτο βήμα της επεξεργασίας του καφέ πραγματοποιείται με έναν από δύο τρόπους: την υγρή ή την ξηρή μέθοδο. Η ξηρή μέθοδος συνηθίζεται στις χώρες όπου η πρόσβαση σε νερό είναι περιορισμένη. Είναι πιο απλή και οικονομική, καθώς οι καρποί απλώνονται ομοιόμορφα στον ήλιο για 8-10 μέρες μέχρι να ξηρανθούν. Η υγρή μέθοδος είναι η πιο συχνή και πιο πολύπλοκη, αφού αποτελείται από πολλά βήματα. Συνοπτικά, περιλαμβάνει πρώτα το μούλιασμα των καρπών, έτσι ώστε να ξεχωρίσουν οι άγουροι ή/και χαλασμένοι, οι οποίοι επιπλέουν στο νερό. Έπειτα,  αφαιρείται μηχανικά η φλούδα και οι κόκκοι παραμένουν σε ειδικές δεξαμενές για 1-2 μέρες όπου υποβάλλονται σε μικροβιακή ζύμωση.

Ξήρανση των κόκκων του καφέ

Στην περίπτωση που ακολουθήθηκε η υγρή μέθοδος, οι κόκκοι του καφέ πρέπει να ξηρανθούν ώστε η υγρασία τους να μην ξεπερνά το 11%. Αυτό γίνεται είτε αφήνοντας τους στον ήλιο είτε χρησιμοποιώντας ειδικές μηχανές αέρα.

Αποφλοίωση καφέ

Η επεξεργασία του κόκκων του καφέ συνεχίζεται με την αποφλοίωση. Ο αποξηραμένος φλοιός απομακρύνεται με μηχανικά μέσα. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με το γυάλισμα των σπόρων, ώστε να απομακρυνθεί οτιδήποτε μπορεί να έχει απομείνει πάνω τους.

Εξαγωγή και Παραγωγή καφέ

Πριν πάρουν την τελική τους μορφή, οι πράσινοι πλέον κόκκοι του καφέ τοποθετούνται σε σακιά των 60-70 κιλών για να ταξιδέψουν από τις χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, της Ασίας και της Αφρικής, προς τον επόμενο προορισμό τους.

Ποιοτικός έλεγχος και Δοκιμασία καφέ

Όπως για το κρασί, έτσι και για τον καφέ υπάρχουν ειδικοί δοκιμαστές οι οποίοι αναλύουν την ποιότητα, τη γεύση και την εμφάνιση των κόκκων του καφέ. Έχοντας μια συνολική εικόνα για κάθε ποικιλία καφέ, είναι ικανοί να διακρίνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα ελαττώματα της, ή ακόμη να προσδιορίσουν τις κατάλληλες προσμίξεις που πρέπει να γίνουν για το ιδανικό χαρμάνι.

Καβούρδισμα Καφέ

Το καβούρδισμα είναι το τελικό στάδιο πριν ο καφές περάσει στην μορφή των σκούρων αρωματικών κόκκων που βρίσκεις σε καφεκοπτεία. Το καβούρδισμα επηρεάζει σημαντικά την γεύση, το άρωμα, ακόμη και το χρώμα του καφέ που θα φτάσει στο φλιτζάνι σου, επομένως αποτελεί ίσως το πιο κρίσιμο στάδιο.  Ένα πολύ σημαντικό στάδιο για τη παραγωγή καφέ!

Στο καφεκοπτείο μας έχουμε αναγάγει σε τέχνη το καβούρδισμα του καφέ. Εδώ και πάνω από 100 χρόνια, οι καφέδες μας ψήνονται με γνώση και μεράκι στο παραδοσιακό καβουρδιστήρι μας, χωρίς προσθήκη συντηρητικών ή άλλων χημικών ουσιών, προσφέροντάς σου την απόλαυση, τα οφέλη και τις ευεργετικές ιδιότητες του καλού καφέ.

Άλεσμα Καφέ

Το «μυστικό» του σωστού αλέσματος είναι να μην χαθούν τα αρώματα και η γεύση των κόκκων του καφέ μέχρι να φτάσει στο φλιτζάνι σου. Σε περίπτωση που επιλέγεις να αγοράζεις άκοπο καφέ και να τον αλέθεις σε μύλο στο σπίτι σου καλό είναι να γνωρίζεις πως ανάλογα με το είδος και τον τρόπο προετοιμασίας του καφέ θα εξαρτηθεί και ο βαθμός της άλεσης. Όσο πιο λεπτοκομμένος είναι ο καφές σου, τόσο λιγότερος χρόνος θα χρειαστεί για την προετοιμασία του. Για παράδειγμα, για την παρασκευή του espresso, ο οποίος είναι πολύ λεπτοκομμένος, χρειάζονται περίπου 25 δευτερόλεπτα.  Έτσι ολοκληρώνεται η παραγωγή καφέ!

Απόλαυση Καφέ

Για να διατηρηθεί η φρεσκάδα του καφέ όσο το δυνατόν περισσότερο μετά το άλεσμα, φρόντισε να τον φυλάξεις σε αεροστεγή δοχεία μακριά από την ζέστη, την υγρασία και το φως του ήλιου. Μια καλή συμβουλή είναι να αλέθεις τόση ποσότητα καφέ όση θα καταναλώσεις μέσα σε μία εβδομάδα, ώστε να απολαμβάνεις πάντα φρέσκο καφέ διατηρώντας όλα του τα αρώματα και τη ξεχωριστή γεύση.